Limanowa. Muzeum pomaga ocenić wartość historyczną limanowskich grobowców

FLESZ - Nowelizacja prawa spadkowego

Na cmentarzu parafialnym w Limanowej ubywa starych, ponadwiekowych często nagrobków. Są one zastępowane nowymi lub też dokonywane są w tych miejscach nowe pochówki, nawet osób powiązanych rodzinnie ze zmarłym.

- Wiele tych starych grobowców i nagrobków jest cennych ze względu na wartość artystyczną i historyczną. Szkoda, że wielu limanowian nie jest tego świadoma i chcąc zrobić dobrze według ich mniemania, robią bardzo źle, niszcząc oryginalne, ponad stuletnie lub kilkudziesięcioletnie pomniki, wykonane ręcznie, często w dobrym stylu, zastępując je nowymi, bezstylowymi – zaznacza limanowski historyk Karol Wojtas.

Najlepszym rozwiązaniem, aby zadbać o porządek na cmentarzy parafialnym i ochronić przed likwidacją nagrobki zasłużonych limanowian, jest przejęcie nekropoli przez Miejski Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Limanowej. Na to na razie radni nie wyrazili zgody, mimo próśb burmistrza Władysława Biedy, który zagwarantował, że jeśli będzie w tej sprawie porozumienie, to gotowy projekt trafi pod obrady.

Tymczasem z inicjatywy Urzędu Miasta w Limanowej zostały rozpoczęte prace nad inwentaryzacją grobów o szczególnej wartości historycznej na cmentarzu parafialnym. Realizacja i koordynacja tego zadania została powierzona Muzeum Regionalnemu Ziemi Limanowskiej. Pierwszy etap prac polegał na opracowaniu szczegółowych kryteriów klasyfikacyjnych pochówków, sporządzeniu wzoru karty ewidencyjnej, przeprowadzeniu kwerend, bibliograficznej i źródłoznawczej.

- W wyniku tych prac powstało zestawienie około 80 potencjalnych obiektów, grobów o wartości historycznej. W jego opracowaniu dużą rolę odegrali mieszkańcy Limanowej, którzy odpowiedzieli na apel Muzeum i zgłaszali takie obiekty. Opracowane zostały karty ewidencyjne dla poszczególnych obiektów, z danymi biograficznymi osób pochowanych i bibliografią – zaznacza Lidia Marek-Jurkowska, kustosz Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej.

Szczególna uwaga poświęcona jest m.in. grobom osób, które walczyły o odzyskanie niepodległości i w obronie granic, osób sprawujących publiczne urzędy, artystów czy sportowców. Muzealnikom udało się już skatalogować i opisać groby wielu zasłużonych limanowian. Ich uwagę przykuły też same nagrobki. Szczególną uwagę zwracają nagrobki wykonane z kamienia naturalnego - piaskowca, posiadające wysokie walory artystyczne. To m.in. grobowce Rodziny Brożków (miejsce spoczynku Maksymiliana Brożka – artysty malarza, współzałożyciela Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej), Rodziny Gałzińskich, Rodziny Sitowskich (w grobowcu spoczywa Jan Sitowski – urzędnik Sądu Obwodowego w Nowym Sączu i Limanowej, pamiętnikarz, autor artykułów historycznych o Limanowej), nagrobki: Anieli z Jońców Borysiukowej (siostry księdza płk. Józefa Jońca), Amalii z Russockich Pietrzykowskiej (siostry Marii Zofii Russockiej(1866-1947), zasłużonej działaczki społecznej i gospodarczej w Limanowej pochowanej w grobowcu rodziny Marsów w Limanowej).

- Obiekty te charakteryzują się ciekawymi formami i detalami architektonicznymi, często okolone żelaznym ogrodzeniem o różnorodnych formach. Niektóre z dawnych nagrobków dzięki staraniu rodzin zostały zachowane, zniszczone ich części zastąpiono nowymi, zwykle są to współczesne płyty i tablice marmurowe – dodaje Lidia Marek-Jurkowska.